Deel 8 – Olivier & Maximilian
Tot het einde van de zomer serveren wij u inspirerende kijk-, lees- en luistertips. In dit laatste deel van onze Weekly Summer Tips reeks delen Managing Partner Olivier en onze stagiair Maximilian hun inspirerende tips.
Olivier
‘Bittere Tijden’ – Mario Vargas Llosa (Boek)
De Peruviaanse Nobelprijswinnaar voor de Literatuur Mario Vargas Llosa schreef met ‘Bittere Tijden’ een meeslepende roman over de Amerikaanse interventie in Guatemala in jaren vijftig. Het kleine Guatemala was toen uitgegroeid tot de onmisbare plantage van de Amerikaanse multinational United Fruit Company. Die situatie had geleid tot ondraaglijke toestanden voor de lokale bevolking. En aangezien er door de United Fruit Company geen cent belastingen werden betaald, ook tot de onderontwikkeling van het arme land.
Een groeiend ongenoegen bij de landarbeiders, het leger en de intelligentsia, leidde tot de verkiezing van een hervormingsgezinde president. Zijn sociaal-democratisch programma werd in de VS voorgesteld als een communistische dictatuur, waarop de CIA in 1954 een staatsgreep organiseerde. Vargas Llosa mengt in zijn kenmerkende heldere schrijfstijl fictie en realiteit. Zo ontdek je als lezer de mechaniek achter de coup, die door de VS met propaganda in gang werd gezet ten behoeve van de United Fruit Company.
De staatsgreep in Guatemala vormde eveneens de start van een reeks gewelddadige militaire regimes, waardoor Latijns-Amerika de weg naar de democratisering decennialang kon vergeten. Daarnaast radicaliseerde de linkse beweging in Zuid-Amerika en werd zo het draagvlak voor de revolutie in Cuba gecreëerd. Het is een bijzonder onderhoudend boek over het tragische verleden van Zuid-Amerika en hoever mensen willen gaan voor geld en macht. Het spannende boek houdt je tot op de allerlaatste pagina in de ban.
‘Tot de dood ons scheidt’ – Lionel Shriver (Boek)
In deze vlot geschreven roman beschrijft de Amerikaanse schrijfster Lionel Shriver hoe Cyril en Kay -een gezond en vitaal Brits echtpaar van midden vijftig- samen beslissen dat ze niet willen wegkwijnen in dementie en zo een last worden voor hun kinderen en de samenleving. Daarom leggen ze vast dat ze samen uit het leven zullen stappen op hun 80e verjaardag.
Tot het het zover is, maakt het echtpaar nog vanalles mee: de aanslagen van 9/11 in New York, de financiële crisis van 2008, het verval van de National Health Service (NHS), de spanningen rond Brexit en last but nog least corona. Vooral de analogie met Brexit is mooi uitgewerkt. Leave or remain was de vraag die voorlag en dat is precies de vraag die het echtpaar zich steeds vaker stelt naarmate hun 80e verjaardag dichterbij komt. Op dat vlak is de originele Engelse titel ‘Should We Stay or Should We Go”’ net iets veelzeggender dan de Nederlandse titel.
In ‘Tot de dood ons scheidt’ sloopt Lionel Shriver opnieuw een heilig huisje. Na obesitas (‘Big Brother’), (on)voorwaardelijke moederliefde (‘We need to talk about Kevin’) en sportfanatisme (‘De weg van de meeste weerstand’), gaat het nu over de aftakelende mens. Shriver heeft 12 alternatieve scenario’s uitgewerkt, sommige waarin het echtpaar soms sterft en andere waarin ze beide overleven. Allemaal scenario’s met een onverwachte twist. Met haar onverbiddelijke logica, kaart Shriver de misvatting aan dat we ons levenseinde zelf in de hand hebben. Shriver doet dat in haar gekende stijl: met heel veel humor, een kritische geest en vaak compleet over the top.
Maximilian – ‘Dode Zielen’ – Nikolaj Gogol
Voor de start van mijn avontuur hier bij Growth Inc. nam ik eind juni nog even de tijd om een nieuwe stad te ontdekken. Bazel, stad aan de Rijn bleek zich uitstekend te lenen voor een korte citytrip. Alleen, met alle tijd van de wereld, een zonnebril en een – wat later zou blijken – veel te primaire notie van het Zwitserduits, trok ik de stad in. Bazel is niet de grootste stad, trotzdem fesselnd. Ofzoiets. Op ieder terras tussendoor lag voor me op tafel Dode Zielen. Het geel gekafte boek van Nikolaj Gogol dat ik mee had genomen om eindelijk aan te snijden. Al was het vooral op de zeven-uur durende treinrit naar huis dat ik het boek echt onder handen kon nemen.
Dode zielen vertelt het verhaal van Tsjitsjikov, een Rus die er dankzij de belabberde census-administratie van het land in slaagt om hypotheken te verzilveren op de belastingen van de overleden lijfeigenen van landheren. We volgen zijn tocht vanuit Nizhny Novgorod door het Russische platteland van de ene landheer naar de andere en zijn getuige van zijn ongemakkelijke onderhandelingspogingen. Rusland en diens klassieke literatuur laat zich in vele ogen kenmerken door obscuriteit en mystiek. Grote uitgesponnen werken over gewichtige onderwerpen als gewetenswroeging en dergelijke meer. Maar veel vaker, en ook in dit geval zijn ze kunststukjes van maatschappijkritiek die overladen zijn met satire en humor. Haast onmerkbaar wisselt Gogol eindeloze, melodische zinnen over het interieur van een zoveelste landhuis af met even botte als lachwekkende zinsneden uitgespuwd door een van de personages.
Gogol slaagt erin om de personages en met name Tsjitsjikov diepte en herkenbaarheid te geven. De picaro in deze schelmenroman toont zich even moreel corrupt in zijn onderhandelingen met landheren als angstig, kneuterig en schurend ongemakkelijk in de omgang met passanten. Het onbehagen dat ieder mannelijk personage met zijn kleingeestigheid oproept verschilt zoals zo vaak in de Slavische literatuur sterk met de karakters van de vrouwelijke personages. In Rusland vormen zij de hoeksteen van de maatschappij. In weinig landen vinden we ook vandaag zoveel vrouwen in topfuncties als in Rusland. Iedere keer weer zijn ze genadelozer en gewiekster dan de Russische man die steevast aan het Oblomov-syndroom lijkt te lijden (het vadsige nietsnut-syndroom genoemd naar de gelijknamige roman van Ivan Gontsjarov).
Kortom, wie zich tegoed wil doen aan een zwierig geschreven satirisch verhaal en daarnaast ook iets van de maatschappelijke context van het 19e-eeuwse Rusland wil meekrijgen, zit goed met dit boek. Het is niet voor niets dat de auteur van de geweldige zomertip van collega Cato, David Van Reybrouck, het boek aanbeveelt op de achterflap. Veel leesplezier!