De Keuze van Maximilian
Met een flinke dosis sprankelende, maatschappelijk geëngageerde, visionaire en/of grappige boeken/podcasts/muziek/kunstwerken fungeert het GI-team als ‘charging station’ en biedt het een plek waar je tijdens de zomer je batterijen kan opladen. Maximilian, junior communications manager, laat ons stilstaan bij het individualisme.
Self Reliance – Ralph Waldo Emerson (essay)
“Society is a wave. The wave moves onward, but the water of which it is composed does not.”
Ralph Waldo Emerson was een filosoof die gedurende de 19 e eeuw de VS kennis leerde maken met zijn transcendentalistische essays over literatuur, politiek, en meest van al over individualisme. Individualisme zoals individualisme bedoeld is, dat is wat er in het essay Self reliance (1841) te lezen staat. Een apologie voor het non-conformisme.
Waar we vandaag verglijden naar een maatschappij die iedere zin van gemeenschapsdenken lijkt te ontberen, klinkt dit niet meteen als de meest aantrekkelijke boodschap. Maar misschien zit hier net de crux. Het idee van individualisme als een logisch gevolg van het liberalisme en het verlichtingsdenken heeft in het Westen afgelopen decennia schrikbarende vormen aangenomen. In omvang en in betekenis. Wat nu als het hele idee rond individualisme al die decennia verkeerdelijk werd ingevuld? Exact wat ik dacht toen ik een maand geleden voor het eerst dit essay las.
Emerson beschrijft hoe persoonlijke verantwoordelijkheid de basis vormt voor een vooruitstrevende maatschappij. In wezen draait hij de vergelijking zoals we die nu benaderen om. Toenemend individualisme, en egoïsme zo je wil, is niet het gevolg van een falend systeem. Wel, een falend systeem is het gevolg van een veelheid mensen die hun zelfbewustzijn, eigenheid en zelfredzaamheid te lang hebben miskend. De metaforen die Emerson aanhaalt om zijn idee tastbaar te maken zijn verhelderend. Zijn paragraaf over reizen zeer opmerkelijk. De mooiste observatie deel ik alvast graag mee: “Society is a wave. The wave moves onward, but the water of which it is composed does not.”. Doelend op de relativiteit van vooruitgang. Waar we nieuwe gebruiken en waarden aanleren, gaan er oude verloren.
Terwijl de conservatieve en de liberale geesten in onze landelijke politiek graag zeggen de mosterd te halen bij Burke of Paine – met recht en rede – is het voor mij wachten op de eerste die zich beroept op het werk van Emerson om deze samenleving verder te brengen. Self Reliance is vrijwel zeker het meest louterende dat ik afgelopen jaren heb gelezen en met die reden ook mijn Antidote tip voor deze zomer. Ook zijn andere essays raad ik graag aan. Want wie één essay van Emerson leest, leest er meer. Veel leesplezier.
